پزشک برای تشخیص هپاتیت، آزمایش خون یا انجام پنل هپاتیت را تجویز می‌کند. آزمایش هپاتیت شامل آزمایش‌های آنتی‌بادی و آنتی‌ژن‌ها است. همان‌طور که می‌دانید سیستم ایمنی بدن برای از بین‌ بردن عفونت، آنتی‌بادی تولید می‌کند. آنتی ژن‌ها هم پروتئین‌ها یا شاخصی روی ویروس یا غیره هستند که باعث بروز واکنش ایمنی می‌شود.

پزشکان جهت تشخیص و غربالگری افرادی که در معرض خطر هپاتیت B و C قرار دارند، آزمایش هپاتیت تجویز می‌کنند. در آزمایش هپاتیت A، آزمایش هپاتیت B و آزمایش هپاتیت C باید نمونه‌گیری خون از فرد بیمار انجام گیرد. آزمایش هپاتیت A آمادگی خاصی نمی‌طلبد و نیازی به انجام ناشتای آزمایش هم نیست.

پزشک برای تشخیص بیماری هپاتیت، ابتدا سابقه و پرونده پزشکی‌ فرد را بررسی می‌کند تا فاکتورهای خطر احتمالی وجود هپاتیت عفونی یا غیرعفونی مشخص شوند. طی معاینه بالینی، پزشک برای بررسی وجود درد و حساسیت، شکم‌ را به آرامی به پایین فشار می‌دهد تا ببیند کبد بزرگ و متورم شده است یا خیر. اگر رنگ پوست یا چشم‌هایتان زرد شده باشند، پزشک در طول معاینه بالینی این نکته را ثبت می‌کند.

بعد از این مرحله اگر فوق تخصص کبد مشکوک به هپاتیت باشد انجام آزمایش‌های زیر را توصیه می‌کند.

۱. تست‌ عملکرد کبد

در تست عملکرد کبد، از فرد نمونه خون گرفته می‌شود تا مشخص گردد که کبد به‌درستی کار می‌کند یا خیر. پنل کبدی یا آزمایش عملکرد کبد شامل آزمایش بیلی روبین، آلبومین، توتال پروتئین، ALT، AST، آلکالین فسفاتاز است.

این آزمایش‌ها به صورت کلی عملکرد کبد را از جنبه‌های مختلف بررسی می‌کنند. اگر نتیجه تست کارکرد کبد طبیعی نباشد، یعنی مشکلی در کبد وجود دارد، به‌خصوص اگر نشانه و علامتی در معاینه بالینی بیماری کبد مشاهده نشده باشد. سطح بالای آنزیم‌های کبد نشان می‌دهد که کبد تحت فشار است، آسیب دیده یا به درستی فعالیت نمی‌کند.

علاوه بر این آزمایش‌ها ممکن است پزشک آزمایش‌های GGT، LDH، PT و AFP را برای بررسی بیشتر عمکلرد کبد درخواست دهد.

۲. آزمایش پنل هپاتیت (آزمایش خون و سرولوژی)

اگر تست‌های عملکرد کبد غیرعادی باشند، احتمالاً پزشک انجام تست خون دیگری برای شناسایی منبع مشکل را تجویز می‌کند. این تست‌ها وجود ویروس‌های عامل ایجاد هپاتیت را در خون بررسی می‌کنند.

این تست‌ها به نام تست پنل هپاتیت حاد یا پنل هپاتیت هم شناخته می‌شود. پنل هپاتیت مجموعه‌ای از آزمایش‌هاست که مقدار آنتی‌ژن و آنتی‌بادی مربوط به هر یک از انواع هپاتیت A, B و C را بررسی می‌کند. آنتی‌ژن و آنتی‌بادی می‌توانند قبل از بروز علائم بیماری در خون اندازه‌گیری شوند.

آزمایش هپاتیت A:

بخشی از پانل حاد هپاتیت ویروسی است که وجود هپاتیت A را بررسی می‌کند. این تست به دنبال آنتی‌بادی IgM ضد HAV است. این آنتی‌بادی هنگام بروز علائم قابل تشخیص است و حدود سه تا شش ماه قابل تشخیص باقی بماند.

آزمایش هپاتیت B:

آزمایش هپاتیت B در پنل هپاتیت ویروسی حاد شامل آزمایش‌هایی است که آنتی‌ژن‌های سطحی هپاتیت B و آنتی‌بادی‌های هسته IgM هپاتیت B را شناسایی می‌کند. آنتی‌ژن‌های سطحی هپاتیت B در عرض 1 تا 10 هفته پس از قرار گرفتن در معرض علائم و قبل از بروز علائم قابل تشخیص هستند.

در بیمارانی که از عفونت حاد بهبود می یابند تا 4 تا 6 ماه قابل تشخیص هستند. پس از ناپدید شدن آنتی‌ژن‌های سطحی هپاتیت B، آنتی‌بادی‌های IgM هپاتیت B تا دو سال پس از عفونت حاد و در هنگام بروز هپاتیت مزمن B قابل تشخیص هستند.

آزمایش هپاتیت C:

به‌عنوان بخشی از یک پانل حاد هپاتیت ویروسی، آزمایش هپاتیت C به دنبال بررسی وجود آنتی‌بادی‌های ویروس هپاتیت C در خون است. آنتی‌بادی‌های هپاتیت C اغلب 4 تا 10 هفته پس از آلوده شدن بیمار به این ویروس قابل تشخیص هستند.

در برخی موارد، نتایج مثبت در این آزمایش ممکن است با آزمایش‌هایی به نام آزمایش RNA هپاتیت C انجام شود که میزان مواد ژنتیکی ویروس هپاتیت C را اندازه‌گیری می‌کند.

به‌علاوه اینکه میزان آنتی‌بادی‌ها هم در این آزمایش‌های خون‌ مشخص می‌شود که معمولاً در شرایطی مثل هپاتیت‌های خودایمنی شایع هستند. در این موارد آنتی‌بادی‌های اتوایمنیون یا خود ایمنی بررسی می‌شود. این آزمایش‌ها عبارت‌اند از: ANA, ASMA, anti-LKM-1.

پنل-هپاتیت

آزمایش‌های پنل هپاتیت از تست‌های مختلفی تشکیل شده است که ابتلا به انواع هپاتیت را تشخیص می‌دهد.

۳. سونوگرافی شکمی

سونوگرافی شکمی با استفاده از امواج فراصوت از اندام‌های درون شکم عکس‌برداری می‌کند. به ‌این ترتیب پزشک قادر است تصویر دقیق و نزدیکی از کبد و اندام‌های اطرافش را ببیند. در سونوگرافی موارد زیر نشان مشخص می‌شوند:

مایعات شکمی

آسیب کبدی یا بزرگ شدن کبد

تومورهای کبدی

ناهنجاری کیسه صفرا.

گاهی لوزالعمده هم در تصاویر سونوگرافی دیده می‌شود. آزمایش سونوگرافی می‌تواند در شناسایی علت عملکرد نادرست کبد مؤثر باشد.

۴. بیوپسی کبد

بیوپسی کبد، یک شیوه تهاجمی است که در آن پزشک از بافت کبد نمونه‌برداری می‌کند. نمونه‌برداری کبد با استفاده از سوزن و بدون نیاز به جراحی انجام می‌شود. معمولاً پزشک حین نمونه‌برداری بیوپسی از سونوگرافی برای مشخص کردن مسیر سوزن بیوپسی استفاده می‌کند.

با استفاده از بیوپسی، میزان تأثیر عفونت یا التهاب روی کبد بررسی و مشخص می‌شود. همچنین از سایر قسمت‌های کبد که به‌نظر غیرعادی هستند هم می‌توان نمونه‌برداری کرد.