ملاتونین

ملاتونین هورمون طبیعی است که بدن ترشح می­‌کند تا چرخه بیداری و خواب یا به عبارت دیگر «ساعت بیولوژیکی» بدن را تنظیم کند. اگر به هر دلیلی این چرخه به هم بریزد اختلالات خواب ایجاد می­‌شود. یکی از داروهای رایج برای درمان این مشکلات داروی ملاتونین است

اختلالات خواب به چه معناست؟

زمانی که پایین بودن کیفیت خواب منجر به اختلال در عملکرد یا خواب‌آلودگی مفرط شود، اختلال خواب وجود دارد. بی‌خوابی که به معنای واقعی کلمه “ناتوانی در خواب” است، علل مختلفی می­‌تواند داشته باشد و شایع‌­ترین اختلال خواب است که بین 6 تا 12 درصد از جمعیت بزرگسال از آن رنج می‌­برند. علاوه بر جمعیت بزرگسال، مشکلات در شروع و حفظ خواب در کودکان نیز بسیار شایع است که حدود 15 تا 25 درصد از این جمعیت را تحت تأثیر قرار می‌­دهد.

ملاتونین چیست؟

به زبان ساده ملاتونین هورمونی در بدن شماست که در خواب نقش دارد. تولید و آزادسازی ملاتونین در مغز به زمان روز مرتبط است؛ زمانی که هوا تاریک است افزایش می‌یابد و زمانی که روشن است کاهش می‌یابد. تولید ملاتونین با افزایش سن کم می‌شود. ملاتونین همچنین به عنوان مکمل، معمولاً به صورت قرص یا کپسول خوراکی نیز موجود است. بیشتر مکمل‌های ملاتونین در آزمایشگاه ساخته می‌شوند. مردم معمولاً از ملاتونین برای اختلالات خواب مانند بی‌خوابی و جت‌­لگ استفاده می‌­کنند.

به زبان تخصصی ملاتونین (N-acetyl-5-methoxytryptamine) یک هورمون عصبی است که در درجه اول توسط غده صنوبری واقع در پشت بطن سوم مغز تولید می­‌شود. در سنتز ملاتونین، تریپتوفان به 5-هیدروکسی‌تریپتوفان هیدروکسیله می­شود که به نوبه خود به 5-هیدروکسی‌تریپتامین (سروتونین) کربوکسیله می‌شود. سروتونین توسط آنزیم N-استیل ترانسفراز به پیش ساز ملاتونین و متابولیت N-استیل سروتونین تبدیل می‌­شود. N-استیل سروتونین از طریق آنزیم هیدروکسی اندول-o-متیل ترانسفراز برای تولید ملاتونین متیله می‌­شود. تقریباً 90 درصد ملاتونین در یک بار عبور از کبد پاک می‌­شود. بخش کوچکی از ملاتونین متابولیزه نشده نیز از طریق ادرار دفع می‌شود. داروی ملاتونین موجود در بازار ممکن است از غدد صنوبری گاو جدا شده یا به طور شیمیایی در آزمایشگاه سنتز شود.

داروی ملاتونین در چه مواردی کاربرد دارد؟

از داروی ملاتونین در شرایط زیر می­توان استفاده کرد:

• اختلالات ریتم شبانه روزی خواب در نابینایان: ملاتونین می‌­تواند به بهبود این اختلالات در بزرگسالان و کودکان نابینا کمک کند.
• فاز خواب تاخیری (اختلال خواب با تاخیر در فاز خواب و بیداری): در این اختلال، الگوی خواب شما دو ساعت یا بیشتر از الگوی خواب معمولی عقب افتاده و باعث می‌شود دیرتر بخوابید و دیرتر از خواب بیدار شوید. تحقیقات نشان می‌دهد که ملاتونین مدت زمان لازم برای به خواب رفتن را کاهش می‌­دهد و شروع خواب را در بزرگسالان و کودکان مبتلا به این عارضه بهبود می‌­بخشد. قبل از دادن داروی ملاتونین به کودک حتما با پزشک صحبت کنید.
• بی­‌خوابی: تحقیقات نشان می‌دهد که ملاتونین ممکن است مدت زمان به خواب رفتن را کمی کاهش دهد، اما اثرات آن بر کیفیت خواب و کل زمان خواب مشخص نیست. ملاتونین برای افراد مسن که معمولا دچار کمبود ملاتونین هستند، مفیدتر باشد.
• جت‌لگ: شواهد نشان می­‌دهد که ملاتونین می‌­تواند علائم جت‌لگ، مانند کاهش هوشیاری و خواب‌آلودگی در طول روز را بهبود بخشد.
• اختلال نوبت کاری: ملاتونین می‌تواند کیفیت و مدت خواب روزانه را در افرادی که شغل‌شان مستلزم آن است که خارج از برنامه سنتی صبح تا عصر کار کنند، بهبود بخشد.
• اختلالات خواب در کودکان: مطالعات نشان داده‌­اند که ملاتونین ممکن است به درمان اختلالات خواب در کودکان دارای تعدادی ناتوانی کمک کند. با این حال، عادت‌­های خوب قبل از خواب همچنان به عنوان درمان اولیه توصیه می‌­شود. فراموش نکنید که قبل از دادن ملاتونین به کودک با پزشک کودک خود صحبت کنید.

همچنین تحقیقات نشان می­‌دهد که ملاتونین ممکن است سردرگمی و بی قراری عصرگاهی را در افراد مبتلا به آلزایمر کاهش دهد، اما به نظر نمی‌­رسد که تاثیری در بهبود شناخت این افراد داشته باشد.